Op 11 juli 1950, vijf jaar na de Tweede Wereldoorlog, werd in Bazel de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) opgericht om het probleem van de vervuiling van het Rijnwater voor het eerst op internationaal niveau aan te pakken.
''Rivieren kennen geen grenzen. Ze moeten worden beschermd door alle landen die deze belangrijke ecosystemen delen. Wat vandaag de dag vanzelfsprekend is, was vijfenzeventig jaar geleden visionair. De ICBR is een van de oudste commissies voor waterbescherming en stond model voor de oprichting van soortgelijke organen over de hele wereld. In tijden van toenemende geopolitieke spanningen mogen we ons gelukkig prijzen dat de internationale samenwerking aan de Rijn wordt gekenmerkt door kennisdeling, vertrouwen en solidariteit'', aldus Miriam Haritz, voorzitter van de ICBR, vol waardering voor de rol van de commissie.
Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de landen in het Rijnstroomgebied is de Rijn veranderd van een naoorlogse beerput in een waardevolle levensader voor mens en natuur.
- De waterkwaliteit is er sterk op vooruitgegaan.
- Veel planten- en diersoorten die typisch zijn voor de Rijn, zoals de Atlantische zalm en het rivierfonteinkruid, zijn teruggekeerd en tal van barrières voor de ecologische passeerbaarheid zijn verwijderd.
- Het overstromingsrisico is verminderd dankzij het herstel van natuurlijke overstromingsgebieden en de aanleg van hoogwaterretentiegebieden die gericht onder water kunnen worden gezet.
Tegelijkertijd stelt de klimaatverandering de mens en de natuur langs de Rijn en zijn zijrivieren voor nieuwe uitdagingen. De uitgevoerde studies voorspellen grote veranderingen in het afvoerregime van de rivier, die steeds minder wordt gevoed door het smeltwater van de Alpengletsjers, waarvan het volume afneemt, en steeds afhankelijker wordt van neerslag.Er dreigen steeds drogere zomers waardoor er minder water beschikbaar is, stijgende watertemperaturen en regionale stortvloeden. De klimaatverandering bedreigt ook de biodiversiteit. Dit leidt tot veranderingen in habitats, waarvan invasieve uitheemse soorten profiteren. Dit gaat ten koste van lokale soorten, die gevoeliger zijn voor veranderingen in hun leefomstandigheden.
Bovendien blijft het historische doel van de ICBR actueel, te weten de verbetering van de waterkwaliteit. Hoewel er grote vooruitgang is geboekt, met name door de invoering van afvalwaterzuiveringssystemen en de vermindering van de emissies van bepaalde chemicaliën, worden er nieuwe stoffen geïdentificeerd die een probleem vormen voor de waterkwaliteit. Hiertoe behoren bijvoorbeeld microverontreinigingen afkomstig van pesticiden uit de landbouw, resten van geneesmiddelen en industriële toepassingen. Voor eind 2025 zal het eerste tussenrapport over de strategie voor de vermindering van microverontreinigingen worden gepubliceerd.
De landen in het Rijnstroomgebied gaan deze uitdagingen aan met het programma Rijn 2040 dat ze tijdens de Rijnministersconferentie in 2020 hebben vastgesteld en waarin ze voor 2040 belangrijke doelen hebben gesteld die ze met concrete maatregelen willen bereiken. Daarnaast zal de ICBR voor het eind van het jaar haar klimaatadaptatiestrategie actualiseren en daarbij rekening houden met de recente werkzaamheden in verband met de toekomstige ontwikkelingen van de afvoeren en de temperatuur van het Rijnwater.
De Rijn verbindt miljoenen mensen, ecosystemen en economieën over grenzen heen. De uitdagingen waar we voor staan vragen om voortzetting van de intensieve samenwerking, kennisdeling en solidariteit. Hierbij blijft de ICBR een symbool van vertrouwen en internationale samenwerking – een voorbeeld van hoe gezamenlijke inzet grenzen overstijgt en duurzame oplossingen mogelijk maakt.
Meer informatie is te vinden in het programma Rijn 2040 (inclusief brochure).
Met vragen kunt u terecht bij
Marc Daniel Heintz (hoofd van het secretariaat)
marcdaniel.heintz(at)ksr.de
0049-261-94252-19
De ICBR in het kort
In de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) werken Zwitserland, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg, Nederland en de Europese Unie al vijfenzeventig jaar samen op basis van een volkenrechtelijke overeenkomst om de verschillende gebruiksfuncties en de bescherming van de rivier met elkaar in overeenstemming te brengen. In het kader van de tenuitvoerlegging van de Europese richtlijnen is de grensoverschrijdende samenwerking uitgebreid met Oostenrijk, Liechtenstein, Italië en Wallonië.
De huidige voorzitter is Miriam Haritz uit Duitsland. Een internationaal bezet secretariaat dat is gevestigd in Koblenz (Duitsland) staat haar en de overleggroepen van de ICBR terzijde.
Zie ook www.iksr.org en https://www.linkedin.com/company/international-commission-for-the-protection-of-the-rhine/.